Агар хотин “Эрим мени жимоъ қилгани йўқ” деб қозига арз қилса ва балоғатга етган эри “мен хотинимни жимоъ қилишга кучим ва қудратим етмади” деб иқрор қилса, қози у кишига қамарий йил ҳисоби билан бир йил муҳлат беради. (Изоҳ: қамарий йил – 354 кун, 8 соат, 40 дақиқа; шамсий йил 365 кун 6 соатга тенг.)
Жинсий ожиз кишига хотинининг ўзи муҳлат бера олмайди. Рамазон ойи ва хотиннинг ҳайз кўрган кунлари ҳукм қилинган йилдан ҳисоб бўлади. Чунки бир йил бундан холи бўлмайди. Икковидан бирининг касаллик муддати Имом Муҳаммад роҳматуллоҳи алайҳ наздида бу муддатга кирмайди. Бу қачонки, касаллик жимоъни ман қиладиган касаллик бўлса. Фатво ҳам шунгадир.
Агар эр берилган бир йил муҳлат ичида ҳам хотинини жимоъ қилмаса ва қилолмадим деб иқрор бўлса, хотини ажралишни талаб қилса, қози уларнинг орасини ажратиб юборади. Қозининг ажратмоғи билан хотинга бир боин талоқ тушади. Шу ҳолатда бу эркак хотини билан хилвати саҳиҳа қилган бўлса хотин тўлиқ маҳр, хилвати саҳиҳа қилмаган бўлса ярим маҳр олади ва идда ўтириши вожиб бўлади.
Агар эр ва хотин яқинлашиш ҳақида ихтилоф қилсалар, эри яқинлашдим деса, хотин менга яқинлашгани йўқ деб даво қилса, ул хотин бева бўлур бир важҳдан ё қиз бўлгай хотинлар имтиҳон қилгайлар. Имтиҳонни бир одила аёл қилса кифоядир, лекин икки аёл қилса эҳтиётдир. Унга қараб имтиҳон қилган аёллар “бева экан” десалар, буларнинг сўзи билан бева бўлганлиги муқаррар бўлади. Лекин эрнинг жимоъ қилгани собит бўлмайди. Шу сабабли эрига қасамёд қилдирилади. Агар эр қасам ичишдан бош тортса ёки имтиҳон қилган аёллар “қиз экан” десалар, бир йил муҳлат берилади. Агар йил ўтса, агар аёл олдиндан жувон бўлса қасам билан эрнинг сўзи эътиборга олинади. Агар аёл олдиндан қиз олинган бўлса, хотинлар қарагайлар. Агар “жувон экан” десалар, эр қасамёд қилади. Агар қасамёд қилишдан бош тортса, хотинга ажаралишга ихтиёр берилгай.
Агар бир йил муҳлат берилса, ундан кейин эр-хотин бир-бирларига ихтилоф қилишсалар, аввалдагига ўхшаш тартиб амалга оширилади. Бу ерда ҳам эрнинг қасам ичиши билан хотиннинг ажралиш ҳаққи ботил бўлади.
Худди шундай муҳлат берилган йил тамом бўлмасдан ё тамом бўлгандан кейин эри билан туришни ихтиёр қилса ва эри билан туришга рози бўлса, хотиннинг ҳаққи ботил бўлганидек.
Хотин охирида ҳам ихтиёрли бўлгай, яъни муҳлат берилган бир йил тамом бўлганда ҳам қозининг ихтиёр беришлиги бирла ихтиёр хотинга берилади.
Бичилган киши хотини билан даъволашганда иннийн, яъни жинсий ожиз киши каби ҳукмда бўлади. Аммо олати кесилган кишининг хотини ажралишни сўраганда дарҳол, яъни сўраган заҳоти ажратилади. Чунки муҳлат беришнинг ҳеч бир фойдаси йўқ.
Эр ва хотиндан бирининг айби сабабли ҳеч бирига ажралишга ихтиёр берилмайди. Хоҳ у айб ёмонроқ бўлсин, хоҳ ёмонроқ бўлмасин, жиннилик, песлик, моховлик, чечак, қўтир, шоллик каби касалликлар бўлсин, бу касалликлардан саломат бўлганига ажралиб кетиш ихтиёри берилмайди.
